Değersiz hissetmek mi?
Kendinizi değersiz mi hissediyorsunuz? Yapabileceklerinizin farkında olmanıza rağmen bunları yapmak için yeterince motivasyonunuz mu yok?
Değer algılarınızı değiştiremiyor ve bunların sonuçlarından mı rahatsızlık duyuyorsunuz?
‘Öz değerim düşük, ben bir hiçim, yetersizim, kimse için bir değerim yok’ gibi düşüncelerden mi kurtulamıyorsunuz?
Yaşamak için bir neden arıyor ve bir türlü bulamıyor musunuz?
Tüm bu soruların cevaplarını arıyorum diyorsanız yazımızı baştan sona kadar okuyun çünkü zedelenme yaşadığınız alan kendinize olan değer algılarınızdır.
Neden Kendimizi Değersiz Hissederiz?
Değer vermek günlük hayatta pek çok kere kullandığımız bir cümledir. Çok kolay söylenir aslında.
“Sana değer veriyorum.” “Değer verdiğim için bunları yaptım.” “Değer vermesem eğer sana bunları söyler miyim?”
Her zaman başkalarına verdiğimiz değer ve değerlerden konuşuruz. Kıymet verdiğimiz hep başkaları olmak zorundaymış gibi. Peki, öz kıymet dediğimiz kavramdan haberdar mıyız? Nedir öz kıymet? Kendimize, kendi başarılarımıza, güçlü yanlarımıza, yapabildiklerimize ve kendimizin sahip olduğu daha nice şeylere değer vermek demektir öz kıymet dediğimiz. Kendimize teşekkür etmek, yapabildiklerimizin farkında olmak ile başlar öz değer. Öz değerimiz, bunları yapmayı unuttukça, kendimize değer verdiğimizi hatırlatmadıkça zamanla yok olmaya mahkûmdur.
Nasıl ki saçlarımıza bakım yapmadığımızda kırılmaya ve dökülmeye başlar, nasıl ki çiçekleri sulamadığımızda solar ve yaprakları dökülmeye başlar ve nasıl ki ilgi göstermediğimiz partnerimiz bir gün bizi terk eder aynı şekilde teşekkür etmediğin, farkına varmadığın öz değerin de seni bırakır gider. Bir süre sonra kendinle baş başa kaldığında yalnızca güçsüz yanlarını görürsün ve bu döngü içinde sıkışıp kalırsın. Bu yüzden kıymetlidir kendini değerli görmek, değerinin farkında olmak ve bunu yüceltmek.
Hangi durumlarda değer algımız düşer ve kendimizi değersiz hissederiz?
Kendimizi değersiz hissettiğimiz durumlarda neler ortaya çıkar?
- Sosyal ve duygusal ilişkilerden uzak kalmak,
- Olumsuz düşüncelerin zihnimizi fazlasıyla meşgul etmesi,
- Uykuya dalmakta güçlük veya uykudan uyanmakta zorluk,
- Bir işe başlamada isteksizlik ve devam ettirme güçlüğü,
- Alkol, sigara ve uyuşturucu kullanımı,
- İntihar düşünceleri,
Bununla beraber fiziksel belirtiler de ortaya çıkar;
- Geçmeyen vücut ağrısı (Özellikle boyun, sırt ve baş bölgeleri)
- Kasların gergin halde olmasından kaynaklı genel ağrılar,
- Bağışıklık siteminin zayıflamasıyla sık sık hastalanma vb.
Hangi durumlarda değersizlik hissi bizi etkiler?
Çevresel faktörler içinde bulunduğumuz psikolojik durumu en çok etkileyenlerdendir şüphesiz. Bunlara kısaca değinmemiz gerekirse;
Aile ve Ebeveyn Tutumlarının değersizlik hissine etkileri
Attığımız her adımın başlangıcı ailemiz ve bakım veren ebeveynlerimiz tarafından izlenir ve yorumlanır. Eleştirel ve takdir etmeyen bir aile ortamında büyüdüyseniz, yaptıklarınız onaylanmamış ve sürekli eleştiriye maruz kalmışsanız hatta başarılarınız takdir edilmeyip sıradanlaştırılmışsa yaşınız kaç olursa olsun kendini değersiz hissetme hissi benliğinizde belirmeye başlayacaktır.
Eşiniz ve Çocuklarınız ile Yaşadığınız Değersizlik Hissinin Size Etkileri
Anne ve babanızla kuramadığınız sağlıklı ilişki gibi eşiniz ve çocuklarınızla da benzer sağlıksız bir ilişki sarmalı içindeyseniz değer algınız zedelenmiş olabilir. Çalıştığınız iş, kazandığınız para, yaptığınız temizlik ya da onlar için hazırladığınız bir kahvaltı sıradanlaştırılıp teşekkür edilmiyorsa kıymet görmek bir yana dursun zorunluluk hissi size eşlik etmeye başlayacaktır. Bir süre sonra bu işleri sadece zorunluluktan yaptığınız için, yapılan her şey size keyif vermez bir hale gelecek ve değersizlik hissine sürekli “merhaba” demeye başlayacaksınızdır.
İş Hayatınızın kendinizi değersiz görmenize etkileri
İş hayatında uğradığınız haksız rekabetler, taraflı bakış açıları ve olumsuz değerlendirmeler, kendinize ve yaptığınız işe verdiğiniz değeri soldurur ve zamanla değer algınız düşmeye başlar. Onlar değer vermedikçe siz de değer algısından uzaklaşırsınız ve bir süre sonra kıymetli olan birçok şey artık sizin de gözünüzde sıradanlaşmaya başlar. Böylelikle değerli olma veya değerli hissetme hali de günbegün azalmaya devam eder ta ki yok olana kadar.
Değersizlik hissi ile nasıl başa çıkabilirim? Kendimi nasıl değerli görebilirim? Değersizlik hissinden nasıl kurtulabilirim?
- Öncelikle kendinizi olduğunuz gibi sevin. Hatalarınızla, eksiklerinizle ve geçmiş deneyimleriniz ile kucaklaşın. Sizi şuan ki “siz” yapan başarılarınız olduğu kadar hatalarınız, çıkardığınız deneyimler ve tamamlanmayı sabırla bekleyen eksikliklerdir.
- Kendinizde değişmesini istediğiniz kısımlar ile ilgili adımları atın. Gerekli başlangıçları yapmış olmanız, ilk adımları atmış olmanız bile kendinizi sevmenize yardımcı olacak ve benlik algınızı güçlendirecektir.
- Güçlü yanlarınızı keşfedin ve bunlar için kendinize teşekkür edin. Yapabildiğiniz en güzel yemeği düşünün ve bunu başardığınız için kendinize teşekkür edin. Hatta kendinizi alkışlayın. Bitirebildiğiniz her kitap ve tamamladığınız her yapboz için kendinize teşekkür edin. Bunu yaptıkça kendinizle barışmaya başladığınızı göreceksiniz.
- Kendinizi zaman zaman eleştirin ve eksik yanlarınızı görün ama lütfen bunu yaparken kendinize acımasız davranmayın. İnsan en kolay kendine kızabilir ve kendi için adil bir yargılama yapamaz. Eleştirin ama haklı yönlerinizi de görerek hatalarınızı kabul edin.
- Profesyonel bir destek alın ve terapi’ye gidin. “Bu olmamalıydı, bunu yapmamalıydım, bunu dememeliydim veya bunu bana yapmamalıydılar, bana kimse değer vermiyor, değersizim, ben de bir sorun mu var?” vb. olumsuz kalıpları kırın yoksa bir süre sonra tüm benliğinize bu olumsuz düşünceler yerleşerek sizi ele geçirip, size hem fiziksel hem ruhsal zarar vermeye başlayacaktır. Düşüncelerinizin çarpık olmaması ve işlevsel hale gelebilmesi için yetkili bir kişiden uzman desteği almaktan asla çekinmeyin.
İzmir uzman psikolog Aliye Kut ve ekibi bu konudaki çözümleri sizlere sunmaktadır hemen bilgi alın.